Eigenzinnige vrouwen op zoek naar vrijheid – dat is een terugkerend thema in Ayla’s films. Ayla van Kessel is scenarist en regisseur. Ze heeft een aantal kleine producties ook zelf geproduceerd en een libretto geschreven voor een kameropera die in 2024 de planken op gaat. Pas na haar studie Internationale Betrekkingen vond ze haar passie voor filmmaken en in 2017 werd ze aangenomen aan de Nederlandse Filmacademie. Op dit moment is ze bezig met een community film gebaseerd op een toneelstuk van Bertolt Brecht. En binnenkort start Equs Film de productie van de korte film “Boezemkring”, geschreven door Ronald Giphart en zijn dochter Tip Lammes, die Ayla zal regisseren.
Je hebt een bijzonder voortraject gelopen voordat je in de filmwereld terecht kwam. Hoe verliep dat pad?
Ik heb Internationale betrekkingen in Groningen gestudeerd, maar ik was altijd veel bezig met toneel en muziek maken en keek veel films. Toen ik mijn studie had afgerond was mijn vooruitzicht een kantoorbaan. Dat vooruitzicht trok me niet zo aan en daardoor ben ik gaan nadenken over hoe ik met mijn studie ook iets creatiefs kon doen. Dat heeft me op het pad gezet van de filmacademie omdat ik graag verhalen wilde vertellen.
Verhalen vertellen vind ik iets ontzettend moois. Je leeft je in in degene met wie je je identificeert, maar tegelijkertijd ook in de andere personages. Ik denk dat film (kijken en maken) een mens meer empathisch maakt. Ik ben zelf ook veranderd omdat ik me als maker moet inleven in allerlei verschillende personages. In mijn studietijd had ik een duidelijke mening en ideologie, maar ik benader mensen nu denk ik met minder oordelen omdat ik me meer inleef in de verschillende levens van allerlei mensen.
Wat is het moeilijkste als je nog naam wilt maken in deze industrie?
De mogelijkheid om te laten zien en bewijzen wat je in huis hebt.
In mijn tweede jaar op de filmacademie ben ik gesteund door een docent om een eigen project te gaan doen. Ik schreef een kort scenario over WOII verzetsstrijder Hannie Schaft (‘het meisje met het rode haar’). Samen met een toffe crew van studiegenoten en filmapparatuur van de academie heb ik de korte film vervolgens zelf geproduceerd en geregisseerd. Dit was voor mij een belangrijke test om te zien of dat wat ik in mijn hoofd had ook kon overbrengen naar het scherm. Ik kreeg de smaak enorm te pakken.
Het mogelijk maken en financieren van eigen films verschilt per project. In Zandvoort, waar ik woon, heb ik bijvoorbeeld een project voor elkaar gekregen via het Fonds voor Cultuurparticipatie en de lokale gemeente. Ik probeer elke keer op creatieve manieren de middelen vinden. Maar volgens mij blijft dat zo, ook als je wat meer gevestigd bent.
Jij gaat de volgende korte film van Equs Film regisseren die door dé Ronald Giphart en zijn dochter Tip geschreven is. Je hebt zelf ook nog mee geschreven aan het verhaal. Wat trok je aan in dit project?
Vanuit Equs was er een oproep voor vrouwelijk regisseurs. Eerste vereiste was om een regievisie te schrijven. Dat heb ik gedaan en daarna volgde er een gesprek. Mijn visie bleek aan te sluiten op wat Equs en Ronald Giphart en Tip ermee wilden doen. Het is best een actueel onderwerp dat wordt aangesneden en daar hou ik van.
Het verhaal gaat over meerdere generaties vrouwen binnen een fictief damesdispuut dat 55 jaar geleden is opgericht om bepaalde conventies te doorbreken en op te komen voor de vrijheid van vrouwen. De film gaat over de verschillen tussen de oudere alumni van het dispuut en de huidige, jonge leden. Welke conventies zijn er nu om te doorbreken? En zijn de jongere meiden alert op het feit dat ze zelf misschien wel nieuwe conventies in het leven roepen? We leven nu in vrijheid en gelijkheid, maar vaak houden we alsnog onszelf en elkaar klein. Dat thema sprak mij aan. Het is een uitdagend script om te verfilmen met veel actrices tegelijk op de set.
Waar kan een bedrijf als Equs nieuw talent het beste mee helpen volgens jou?
Zij bieden de mogelijkheid aan makers die niet zelf alle middelen hebben om een productie neer te zetten. Samen deze film maken is voor mij een enorme stap. In de scenariofase heb ik inderdaad wat suggesties gedaan en meegeschreven. De feedback die ik kreeg dat het script hiermee echt verder is gekomen, geeft mij het gevoel dat ik aan het doen ben wat ik kan. Alleen dat al is een bevestiging, door het enorme vertrouwen dat ze mij geven.
Ik voel mij gesterkt door hun energie en hun netwerk en doordat ik onderdeel word van een productiebedrijf dat veel ervaring heeft. Ik geloof erin dat als je vertrouwen geeft, iemand beter wordt. Als je daarentegen ontzettend kritisch wordt bekeken, dan kun je ook niet je beste werk laten zien. Je wordt bij Equs omarmd en ze geloven in je.
Jonge makers in de filmindustrie zijn vaak al geholpen met een beetje geld. De subsidies die er voor filmproducties zijn, zouden misschien wel op een andere, vrijere manier verdeeld kunnen worden. Hoe mooi is het om meerdere potjes te hebben om in te zetten op goedkopere projecten zonder allerlei voorwaarden. De industrie kan verrast worden door nieuwe mensen en visies en de projecten stimuleren ontplooiing.
Waar ben je nu mee bezig?
Op dit moment werk ik met een leergierige toneelvereniging aan een film van dertig minuten, geïnspireerd op het toneelstuk De Goede Mens van Sezuan uit 1940 van Bertolt Brecht. Het wordt een modern sprookje waarin drie goden neerdalen op aarde om uit te zoeken of er nog wel goede mensen bestaan. Ik heb het stuk van Brecht bewerkt en naar de actuele tijd geschreven. Het gaat nu onder andere over de hoge energierekeningen en mensen die de kachel niet aan durven te doen. De vraag die door Brecht wordt opgeworpen is of je een goed mens kunt zijn en blijven in het geval van armoede en tegenslagen. Dit project is heel leuk om te doen door al het enthousiasme van de spelers en crew. Op 1 april gaat de film in première (geen grap!).
Wat zijn je ambities voor de toekomst?
Ik wil graag scripts schrijven die op een bepaalde manier betrekking hebben op de huidige tijd. Daarmee verjaart een script best snel. Je schrijft iets geïnspireerd op wat er nu speelt maar voordat je financiering hebt kunnen regelen, is het momentum misschien alweer voorbij.
Ik ben nu bijvoorbeeld een paar jaar bezig om een roadmovie te realiseren die gaat over een jong stel dat buiten de maatschappij wil leven, in het gangbare systeem voelen ze zich nergens thuis. Het is geschreven vanuit een fase waarin ik zelf zat. De spontaniteit van een verhaal vertellen kan potentieel helemaal uit een film worden gezogen als er lange tijd tussen het idee en de realisatie zit. Mijn ambitie is dan ook dat de ideeën die ik heb een soort van vaart krijgen. Dat van de kiem van het idee naar de uitvoering op het grote doek in een veel kortere periode gebeurt. Ik weet niet of het haalbaar is, maar dat zou ik wel fantastisch vinden!
En nog de kettingvraag van geluidsman Olivier Rekers: “Ik zou graag willen weten waar Ayla haar leukste en meest ontroerende anekdote heeft opgedaan in de filmindustrie? Ik bedoel dan een specifiek voorbeeld wat haar het meest is bijgebleven. Want op de set en in de filmindustrie zijn altijd hele leuke verhalen.”
Wat mij misschien wel het meest ontroert zijn de momenten dat je ontdekt dat je een creatieve, bijzondere klik hebt met iemand. Het gebeurt bij mij geregeld tijdens repetities, als acteurs voor het eerst de tekst uitspreken, een personage eigen maken.
Een specifiek voorbeeld van een creatieve klik was tijdens de postproductie van Eredaad (de korte fictiefilm over Hannie Schaft). Ik had componist en violist Ernst Spyckerelle gevraagd om de muziek te schrijven. Hij stuurde een eerste versie toen ik op een hele drukke plek was, ik zat tussen allerlei mensen. Maar ik kon niet wachten en heb in volle concentratie geluisterd met koptelefoon op. Zat ik daar als eilandje in de drukte te luisteren naar muziek die recht mijn hart inkwam. Zijn muziek trok de film naar een hoger niveau. Onze smaak sloot op elkaar aan. Je kunt niet zomaar iedereen bij je project vragen, het is belangrijk om een creatieve klik te hebben. Onze samenwerking heeft een vervolg gekregen toen Ernst mij vroeg om het libretto te schrijven voor zijn kameropera. Die mag ik regisseren en komt volgend jaar in de theaters. Ontroering komt dan toch op onverwachte momenten…
En dan nog jouw vraag aan Hollywood presentatrice en producer Marieke Oudejans.
Wat kunnen beginnende makers in Nederland leren van de upcoming filmmakers in Amerika? Wat trekt jou zo aan aan de cultuur daar?